१) हिमालयन माउन्टेनिअरिंग इन्स्टिट्यूट (HMI), दार्जिलिंग :
१९५३ साली श्री. शेर्पा तेनझिंग नोर्गे व श्री. एडमंड हिलरी यांनी सर्वप्रथम एव्हरेस्ट सर केले. या मोहिमेनंतर श्री. शेर्पा तेनझिंग नोर्गे यांच्या कौशल्याचा व अनुभवाचा फायदा सर्वांना मिळावा व गिर्यारोहण क्षेत्राचा भारतवर्षामध्ये प्रसार व विकास व्हावा या विचारातून श्री. पंडित नेहरू यांनी रक्षा मंत्रालयाच्या अख्यारीत हि संस्था दार्जिलिंग येथे स्थापन केली.
भारतातील सर्वात पहिल्या अशा या संस्थेमध्ये अत्यंत अल्पदरात प्रशिक्षणाची सोय आहे. अद्ययावत सोयी-सुविधांनी संपन्न अशा या संस्थेत बेसिक, ॲडव्हांस , मेथड ऑफ इन्स्ट्रक्शन असे कोर्सेस घेतले जातात.
Website: www.hmi-darjeeling.com
२) नेहरू इन्स्टिट्यूट ऑफ माउन्टेनिअरिंग (NIM), उत्तरकाशी:
नेहरू इन्स्टिट्यूट ऑफ माउन्टेनिअरिंग (NIM), भारतातील सर्वोत्तम पर्वतारोहण संस्था म्हणून नामांकन आणि आशियातील सर्वात प्रतिष्ठित पर्वतारोहण संस्था आहे असे मानले जाते .१९६४ साली उत्तरकाशी येथे चालु झालेल्या या संस्थेमध्ये बेसिक, ॲडव्हांस , मेथड ऑफ इन्स्ट्रक्शन व सर्च & रेस्क्यु असे कोर्सेस घेतले जातात.
Website: www.nimindia.net
३) अटल बिहारी वाजपेयी इन्स्टिट्यूट ऑफ माउन्टेनिअरिंग ॲण्ड अलायीड स्पोर्ट्स (ABVIMAS), मनाली
अटलबिहारी वाजपेयी पर्वतारोहण आणि इतर क्रीडा संस्था , मनाली ( ABVIMAS ) आज देशातील सर्वात मोठे साहसी खेळ प्रशिक्षण केंद्र आहे . येथे गिर्यारोहणा बरोबरच skiing, aqua -sports यांचेही प्रशिक्षण दिले जाते.
Website: http://www.adventurehimalaya.org/
४) जवाहर इन्स्टिट्यूट ऑफ माउन्टेनिअरिंग ,(JIM) पहेलगाम :
या संस्थेची स्थापना एकाच ठिकाणी असंख्य उत्कंठापूर्ण खेळांचे प्रशिक्षण प्रदान करण्याच्या दृष्टीने पहेलगाम , जम्मू आणि काश्मीर जवळ , अरु येथे 1983 मध्ये करण्यात आली . येथे गिर्यारोहण, skiing, aqua -sports बरोबरच Paragliding चे ही प्रशिक्षण दिले जाते.
५) इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ स्किइंग & माउन्टेनिअरिंग , (IISM), गुलमर्ग. :
इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ स्किइंग & माउन्टेनिअरिंग पर्यटन मंत्रालयाने गुलमर्ग येथे 1969 मध्ये स्थापना केली. सुरवातीला गुलमर्गची आंतरराष्ट्रीय स्की रिसॉर्ट म्हणून विकसित करण्यासाठी गुलमर्ग हिवाळी क्रीडा प्रकल्प ( GWSP ) नावाचा एक प्रकल्प म्हणून सुरू करण्यात आला . आता विविध साहसी अभ्यासक्रम आणि रोमांचक कॉर्पोरेट उपक्रमांचे आयोजनही अत्यंत आधुनिक अशी ही संस्था करते. देशातीलच नव्हे तर जगभरातील प्रशिक्षणार्थी तसेच पर्यटक मोठ्या प्रमाणात या उपक्रमांकडे आकर्षित होतात.
Website: http://iismgulmarg.com/
६) नँशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ माउन्टेनिअरिंग ॲण्ड अलायीड स्पोर्ट्स (NIMAS), अरुणाचल प्रदेश
सन 2013 मध्ये दिरांग, अरुणाचल प्रदेश येथे स्थापन करण्यात आलेली ही संस्था तरुणांना साहसी आणि मैदानी शिबिर जीवनात तयार करण्यासाठी स्थापन करण्यात आली.
या संस्थेची website अजून तरी उपलब्ध नाही.
पत्ता: NIMAS, Pin 900190, c/o 99 APO ( सेना टपाल सेवा)
फोन: Phone No: 03780-242110 Mobile: 09435722400
फेसबुक पेज: National Institute of Mountaineering & Allied Sports
या व्यतिरिक्त (१) आर्मी माउन्टेनिअरिंग इन्स्टिट्यूट (सियाचीन) आणि (२) सोनम ग्यात्सो माउन्टेनिअरिंग इन्स्टिट्यूट (गंगटोक) अश्या सैनिकी गिर्यारोहण प्रशिक्षण संस्था आहेत. या फक्त सेना अधिकाऱ्यांना गिर्यारोहण प्रशिक्षण देतात.
इंडियन माउन्टेनिअरिंग फाउंडेशन (IMF), नवी दिल्ली:
या सर्व संस्था इंडियन माउन्टेनिअरिंग फाउंडेशन या संस्थेशी संलग्न आहेत. गिर्यारोहण क्षेत्रामध्ये इंडियन माउन्टेनिअरिंग फाउंडेशन भारतातील सर्वोच्च संस्था आहे, सर्व मोहिमा इथे नोंदवाव्या लागतात. हि संस्था गिर्यारोहकांना सर्व प्रकारची प्रशिक्षण व मदत, हिमालयीन पर्यावरणाचे संरक्षण, मोहिमांची नोंदणी / परवानगी अश्या प्रकारचे काम करते.
Website: http://www.indmount.org/Home.aspx
फेसबुक पेज: Indian Mountaineering Foundations
फारच सुंदर संकलन ! गिर्यारोहण ज्यांना शिकायचे आहे त्यांना एका दृष्टिक्षेपात माहिती मिळेल.
ReplyDelete