भटकंती कट्टा - १ भारतातल्या गिर्यारोहण प्रशिक्षण संस्था - भाग - २

बेसिक माउन्टेनिअरिंग कोर्स - Basic Mountaineering Course (BMC) हा कोर्स HMI दार्जिलिंग, NIM उत्तरकाशी, JIM पहलगाम, ABVIMAS मनाली, IISM गुलमर्ग, NIMAS अरुणाचल प्रदेश, या सर्व संस्थांमध्ये उपलब्ध आहे. या अभ्यासक्रमाला प्रवेश मिळवण्यासाठी शालांत प्रमाणपत्र असणे आवश्यक आहे.

उद्देश: 

१) प्रशिक्षणार्थींमध्ये गिर्यारोहणाकडे केवळ छंद म्हणून न पाहता एक कला / एक खेळ म्हणून  दृष्टीकोन निर्माण करणे. २) आत्मविश्वासाने नवीन आव्हानांना तोंड व धैर्याने जबाबदारी स्वीकारण्यास प्रशिक्षणार्थींना शिकवणे. ३) एक संघ म्हणून काम व इतरांचा दृष्टिकोन समजून घेणे. ४) डोंगरदऱ्यांमध्ये स्वाभाविकरित्या कसे वावरावे, याचे शिष्टाचाराचे प्रशिक्षण देणे. ५) प्रशिक्षणार्थीचे शरीर काटक व मजबुत बनवणे.

अभ्यासक्रम:

या कोर्स अंतर्गत गिर्यारोहणाला वापरला जाणारा दोर, गाठी, नकाशे वाचन, प्रस्तरारोहण, प्रस्तरावरोहण, बर्फाच्या भिंती चढणे - उतरणे, क्रेवास रेस्क्यु, अश्या तंत्रांचे, तसेच डोंगरदऱ्यांमध्ये स्वाभाविकरित्या कसे वावरावे, या शिष्टाचाराचे देखील प्रशिक्षण दिले जाते. ( Ropes, knots, climbing, rappelling,(Rock - Craft) Ice - Craft, Snow - Craft,  Map Reading, Mountain manners )

ॲडव्हांस माउन्टेनिअरिंग कोर्स Advanced Mountaineering Course (AMC)

बेसिक माउन्टेनिअरिंग कोर्स मध्ये A ग्रेड मिळवाण्यारा प्रशिक्षणार्थींना हा कोर्स करता येतो. हा कोर्स HMI दार्जिलिंग, NIM उत्तरकाशी, JIM पहलगाम, ABVIMAS मनाली, IISM गुलमर्ग, NIMAS अरुणाचल प्रदेश, या सर्व संस्थांमध्ये उपलब्ध आहे.

उद्देश व अभ्यासक्रम:

१) या अभ्यासक्रमा अंर्तगत मोहीमेचे नियोजन व अंमलबजावणी यांचे प्रामुख्यानी प्रशिक्षण दिले जाते. २) तसेच या अभ्यासक्रमातुन भविष्यामध्ये मोहिमेसाठी नेते तयार व्हावेत अशी अपेक्षा असते. ३) बेसिक माउन्टेनिअरिंग कोर्स मध्ये शिकलेली कौशल्ये अधिक बारकाईने शिकावयास मिळतात. ४) विविध बचावकार्याचे  देखील प्रशिक्षण दिले जाते.

मेथड ऑफ इनस्ट्रकशन Method of Instruction (MOI)

गिर्यारोहणाकडे ज्यांचा व्यावसायिक कल आहे अश्यांसाठी हा अभ्यासक्रम आहे. ए एम सी मध्ये "अ" श्रेणी मिळवणाऱ्या प्रशिक्षणार्थींना या अभ्यासक्रमाला प्रवेश दिला जातो. प्रशिक्षणार्थींची तांत्रिक कौशल्यांची क्षमता पडताळली जाते. विद्यार्थ्यांना हाताळण्याचे व शिकवण्याचे क्षमता विकसित करण्यासाठी प्रत्यक्ष प्रशिक्षण दिले जाते .प्रशिक्षांर्थी आपापल्या भागात पर्वतारोहणची  वाढ करू शकेल असे संभाव्य शिक्षक तयार करण्यासाठी या अभ्यासक्रमाची उभारणी केली गेली आहे.

हा कोर्स HMI दार्जिलिंग, NIM उत्तरकाशी, JIM पहलगाम, ABVIMAS मनाली, IISM गुलमर्ग, या सर्व संस्थांमध्ये उपलब्ध आहे.

सर्च ॲण्ड रेस्क्यु Search & Rescue ( S&R)

गिर्यारोहणाकडे ज्यांचा व्यावसायिक कल आहे अश्यांसाठी हा अभ्यासक्रम आहे. ए एम सी मध्ये "अ" श्रेणी मिळवणाऱ्या प्रशिक्षणार्थीना या अभ्यासक्रमाला प्रवेश दिला जातो.

प्रशिक्षणार्थींना GPS आणि नकाशा वाचनाची   कौशल्ये माहीत असणे आवश्यक आहे. प्रथमोपचार , माउंटन नेव्हिगेशन , विविध संघटना, रेडिओ, टेलिफोन, या मध्ये समन्वय साधणे व बचाव कार्या दरम्यान त्यांच्या सहभागाची अपेक्षा असते.

हेलीकाॅप्टरद्वारे वा इतर साधने वापरून बचाव कार्य करणे व बचाव कार्य करण्याऱ्या मोहीमेचे नेतृत्व करण्यासाठी आवश्यक क्षमतेचे विकसन करणे असे या अभ्यासक्रमाचे प्रमुख उदिष्ट आहे.

सध्या भारतात हा अभ्यासक्रम आयोजित करणारी फक्त एकच संस्था आहे . - NIM

गिर्यारोहण अभ्यासक्रमाला प्रवेश मिळवण्याविषयी: 

फॉर्म संबंधित संस्थेच्या website वर उपलब्ध असतात. प्रशिक्षार्थीची सामान्य व वैद्यकीय माहिती असे या फॉर्म चे स्वरूप असते. सदर प्रवेशिका Gazetted Officer व डॉक्टरकडून सही शिक्का घेऊन फी च्या रकमेच्या डिमांड ड्राफ्ट सोबत Registered पोस्टाने पाठवावा लागतो.

शारीरिक स्वास्थ्य मानक: ( Physical Fitness Standards)

१) प्रशिक्षणार्थीची शारीरिक स्थिती चांगली असणे आवश्यक आहे. २) लोड घेऊन असमान ट्रॅक वर लांबपर्यंत चालणे श्रेयस्कर आहे . ३) लांब अंतर चालणे आणि नियमित व्यायाम करत असणे उपयुक्त. ४) शोध आणि बचाव अभ्यासक्रमात शारीरिक तंदुरुस्तीची उच्च पातळी आवश्यक आहे.